ការអភិរក្សសត្វស្លាបនៅកម្ពុជា / Bird Conservation in Cambodia

All images courtesy Fred Goes, pictured above.

តើ​អ្នក​ជា​នរណា អ្នក​មក​ពី​ណា ហើយធ្វើ​ការ​អ្វី​នៅ​កម្ពុជា? 
ខ្ញុំឈ្មោះ Fred Goes ខ្ញុំជាជនជាតិបែលហ្ស៊ិក ហើយបានរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ 1994 ដល់ឆ្នាំ 2006។ ការងាររបស់ខ្ញុំនៅប្រទេសកម្ពុជាមានភាពចម្រុះនិងសម្បូរបែប។ ​ខ្ញុំមានផ្នែកអប់រំខាង​ឱសថការី ដូច្នេះ​ខ្ញុំ​បាន​ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​ការផ្នែក​វេជ្ជ​សា​ស្រ្ត​នៅ​ទី​នោះ​ សម្រាប់​អង្គការ​មិន​មែន​រដ្ឋាភិបាល​ (1995-1997)។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមសិក្សាសត្វស្លាបគ្រប់ទីកន្លែងដែលខ្ញុំបានទៅ ហើយភ្លាមៗនោះខ្ញុំវក់ចិត្តយ៉ាងខ្លាំងនឹងសត្វស្លាបនៃប្រទេសដែលគេមិនសូវស្គាល់នេះ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 1998 មក ខ្ញុំត្រូវបានណែនាំអោយចូលរួមក្នុងកម្មវិធីបរិស្ថានដំបូងគេក្នុងប្រទេស ហើយខ្ញុំក៏បានចាប់ផ្តើមជំនាញវិជ្ជាជីវៈ ជាអ្នកជំនាញសិក្សាខាងបក្សី! ខ្ញុំបានធ្វើការស្ទង់មតិអំពីបក្សីជាច្រើននៅទូទាំងប្រទេស បណ្តុះបណ្តាលមន្ត្រីឧទ្យានុរក្សជាច្រើននាក់ និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល បង្កើតគម្រោងអភិរក្សសត្វស្លាបដំបូង បើកកម្មវិធីជាតិបក្សីតាមសម័យកាល ។ល។ ខ្ញុំធ្វើការចម្បងសម្រាប់សមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ ប៉ុន្តែក៏បានបង្កើត គម្រោង Osmose ជាមួយភរិយាទីមួយរបស់ខ្ញុំ នៅក្នុងភូមិជុំវិញអាណានិគមសត្វស្លាបទឹកដ៏ធំនៅបឹងទន្លេសាប។

Who are you, where are you from, and what was your work in Cambodia?
My name is Fred Goes, I am Belgian and lived in Cambodia from 1994 to 2006. My work in Cambodia has been very diverse and rich. I am educated as a pharmacist, so I started to work there for medical NGO’s (1995-1997). In the meantime, I started to study the birds everywhere I went and I quickly became passionate about the avifauna of this poorly known country. From 1998 on, I was recommended to the first environmental programme in the country, and this started my professional reincarnation as an ornithologist! I conducted numerous bird surveys throughout the country, trained many park rangers and government officials, set up the first bird conservation project, launched the national bird periodical, etc. I worked mainly for the Wildlife Conservation Society, but also founded with my first wife the Osmose project in the villages around the Tonle Sap lake’s amazing waterbird colonies.

តើ​អ្វី​​ដែល​ជំរុញ​ទឹកចិត្ត​អ្នកដំបូង ​ឱ្យ​ចូល​រួម​សិក្សានិង​ការពារ​សត្វ​ស្លាប​នៅ​កម្ពុជា?
គ្រាន់តែជាការរកឃើញសរុបថ្មីសម្រាប់ខ្ញុំ ក៏ដូចជាស្ថានភាពដែលមិនបានស្រាវជ្រាវយ៉ាងច្រើននៃសត្វស្លាបរបស់ប្រទេសនេះ។ ប្រទេស​នេះ​បាន​បើក​ចំហរ​ភ្លាម​ៗ ដែល​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​ខ្ញុំ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​តំបន់​វាលស្មៅ ព្រៃ​ឈើ និង​ដីសើម​ដែល​គ្មាន​អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ និង​គ្មាន​ជនបរទេស​មក​ក្នុង​រយៈពេល​ជាច្រើន​ទសវត្សរ៍​មក​ហើយ! អ្វី​ដែល​ជំរុញ​ចិត្ត​ខ្លាំង ​ខ្ញុំ​គិត​ថា​ជា​សមត្ថភាព​សន្ទនា​ជាមួយ​ប្រជាជន​កម្ពុជា ​ជា​ភាសា​របស់​ពួក​គេ ដែល​ខ្ញុំ​ចូល​ចិត្ត​រៀន​និង​អនុវត្ត​រហូត​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ!

What first inspired you to get involved in studying and protecting birds in Cambodia? 
Just the total novelty of their discovery for me as well as the largely unexplored status of the country’s avifauna. The country was suddenly opening up, allowing me to venture into areas of savanna, forest and wetlands where no scientist, and no foreigner had been in several decades! What was also very stimulating I think was the ability to exchange with Cambodians in their language, that I enjoyed learning and practicing as far as today!

Painted Stork.

តើ​​សត្វ​ស្លាប​នៅ​កម្ពុជា​មាន​លក្ខណៈ​ពិសេសអ្វី?
គួរអោយសោកស្តាយ ដែលប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញដោយសង្រ្គាម និងសោតនាដកម្មអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ ប៉ុន្តែឥទ្ធិពលអចេតនានៃពេលវេលាដ៏ខ្មៅងងឹតនេះ គឺរក្សាទេសភាពធម្មជាតិរបស់ប្រទេសនេះអោយនៅដដែល។ ខណៈពេលដែលប្រទេសជិតខាង (វៀតណាម ថៃ) បានឆ្លងកាត់ការអភិវឌ្ឍន៍យ៉ាងឆាប់រហ័ស ដែលទាក់ទងនឹងការបំផ្លិចបំផ្លាញព្រៃឈើ និងដីសើមដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ ប្រទេសកម្ពុជាបានក្លាយជាកន្លែងដ៏រឹងមាំសម្រាប់ប្រភេទសត្វដែលរងការគំរាមកំហែងជាច្រើនដូចជា ទំនាបព្រៃបៃតង ព្រៃស្ងួត និងចុងក្រោយគេគឺដីសើម។ ការស្ទង់មតិដែលបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីឆ្នាំ 1995 បានបញ្ជាក់ភ្លាមៗពីសារៈសំខាន់បំផុតក្នុងតំបន់នៃប្រទេសនេះ លើប្រភេទសត្វដែលកំពុងគំរាមកំហែងខ្លាំង ឬផុតពូជនៅក្នុងឥណ្ឌូចិន-ថៃដ៏ច្រើន។ ប្រភេទសត្វដែលលាក់កំបាំងឬជានិមិត្តរូប ដូចជាសត្វត្រយ៉ងយក្ស (បក្សីជាតិ) (Giant Ibis) ឬ សត្វខ្សឹប (ឬទ្រមាក់អណ្តើក) (Bengal Florican) ត្រូវបានរកឃើញឡើងវិញ ខណៈពេលដែលសត្វផ្សេងទៀតត្រូវបានពិពណ៌នាជាថ្មី ដូចជា សត្វ​ប៉ាក់ប៉ើក (Mekong Wagtail) (2001) និងសត្វចាបតេតកម្ពុជា (Cambodia Tailorbird) (2013) តាមតំបន់ជាដើម។

What makes Cambodia’s bird species so special? 
Cambodia was unfortunately ravaged by war and dramas for many decades, but one of the unintentional effects of these dark times was to leave the country’s natural landscapes largely intact. While the neighboring dragons (Vietnam, Thailand) had undergone rapid development associated with massive destruction of their forests and wetlands, Cambodia became a stronghold for many threatened species of lowland evergreen forests, dry forest and last but not least wetlands. Surveys conducted after 1995 quickly confirmed the utmost regional importance of the country for a high number of highly threatened or extinct species in Indochina-Thailand. Secretive or iconic species like the Giant Ibis (national bird) or the Bengal Florican were rediscovered while others were even newly described such as Mekong Wagtail (2001) and the endemic Cambodia Tailorbird (2013).

តើ​ការ​គំរាម​កំហែង​ខ្លាំង​បំផុត​លើ​ចំនួន​សត្វ​ស្លាប​នៅ​កម្ពុជា​សព្វ​ថ្ងៃជា​អ្វី​?
ការបរបាញ់តាមគ្រប់មធ្យោបាយ (អន្ទាក់ សំណាញ់ កាំភ្លើង ប្រមូលផ្តុំ បំពុល ខ្សែរភ្លើង…) និងការបាត់បង់ឬខូចទីជម្រក នៅតែជាការគំរាមកំហែងដ៏សំខាន់បំផុតតែមួយគត់នៅទូទាំងប្រទេស និងសម្រាប់ប្រភេទសត្វភាគច្រើន។ ក្នុងរយៈពេល 15 ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ល្បឿននៃការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ វាលស្មៅសម្រាប់កសិកម្ម និងបំពេញតំបន់ដីសើមសម្រាប់ "ការអភិវឌ្ឍន៍" បានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង ដែលប្រហែលជាលើសលុបពេក។

What are the greatest threats to Cambodia’s bird populations today? 
Hunting through all means (traps, nets, guns, collection, poisoning, slingshot…) and habitat loss or degradation remain the single most important threat throughout the country and for most species. In the past 15 years, the pace of forest destruction, grasslands reclamation for agriculture and wetlands filling for land ‘development’ has dramatically increased, probably making it predominant.

Greater adjutant

តើអ្នកធ្វើការយ៉ាងដូចម្តេច ដើម្បីការពារពីការគំរាមកំហែងទាំងនោះ  ហើយការជោគជ័យធំបំផុតរបស់អ្នកជាអ្វី? 

ការងារអភិរក្សរបស់ខ្ញុំផ្តោតសំខាន់ទៅលើអាណានិគមព្រែកទាល់ បឹងទន្លេសាប។ កន្លែងនេះផ្តល់ជម្រកដល់អាណានិគមសត្វស្លាបទឹកដ៏ធំបំផុត នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលមានចំនួន ចុងក្រោយឬច្រើនជាងគេបំផុត នៃប្រភេទសត្វចំនួនប្រាំបីដែលរងការគំរាមកំហែងជាសកល។ សត្វ​ស្លាប​ត្រូវ​បាន​បំផ្លាញ​ដោយការប្រមាញ់យក​ស៊ុតនិងសត្វ ​តាំង​ពី​ចុង​សម័យ​ខ្មែរ​ក្រហម។ ក្នុង​ឆ្នាំ 2001 ខ្ញុំ​បាន​ទទួល​បន្ទុក​បង្កើត​ក្រុម​អភិរក្ស​ក្នុង​តំបន់ ​ដើម្បី​ការពារ​អាណានិគម​ទាំងនេះ។ រដ្ឋាភិបាលបានជ្រើសរើសអ្នកភូមិដែលចេះអក្សរ ហើយតាមការស្នើសុំរបស់ខ្ញុំ ពួកគេបានរួមបញ្ចូលអតីតអ្នកប្រមូល/អ្នកប្រមាញ់បក្សីនៅក្នុងក្រុម។ "អនុរក្ស" បានសាងសង់បន្ទាយឃ្លាំមើលនៅលើព្រៃលិចទឹក ហើយរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ធ្វើការល្បាតនិងការពារការរំខាន និងការប្រមាញ់ ព្រមទាំងតាមដានចំនួនបក្សីផងដែរ។ ក្នុងរយៈពេលពីរបីឆ្នាំ ការបរបាញ់បានធ្លាក់ចុះ 90% ហើយចំនួនសត្វស្លាបបានកើនឡើងវិញយ៉ាងសម្បើម។ 

How were you working to provide protection from those threats, and what was your greatest success? 
My conservation work focused mainly on the colonies of Prek Toal, Tonle Sap lake. This site shelters the most significant large waterbird colonies in Southeast Asia, with the last or largest population of eight globally threatened species. The birds were decimated by eggs and chicks harvesting since the end of the Khmer Rouge period. In 2001, I was in charge of setting up a local conservation team to protect these colonies. The government recruited literate villagers and, on my request, they integrated former bird collectors/poachers in the team. The “rangers” built watch towers on the flooded forest, and until today conduct patrols and prevent disturbance and harvesting, as well as monitor the bird population. In a few years, the incidence of poaching dropped 90% and the bird population recovered spectacularly. 

កម្មវិធីអភិរក្សព្រែកទាល់ ទទួលបានការសរសើរជាញឹកញាប់ថាជោគជ័យក្នុងការអភិរក្សដ៏ធំបំផុតមួយនៅអាស៊ី។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ វាបានផ្តល់នូវគំរូនៃសកម្មភាពអភិរក្សដែលមានប្រសិទ្ធភាពនិងទទួលបានលទ្ធផល នៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។ ប្រភេទសត្វមួយចំនួនដែលជិតផុតពូជដូចជាសត្វស្មោញ (Oriental Darter) បានកើនឡើងចំនួន 30 ដងក្នុងរយៈពេលតិចជាង 10 ឆ្នាំ! កម្មវិធីនេះក៏អាចមានអំនួតតាមទិន្នន័យតាមដានចំនួន ដែលមានបច្ចេកវិទ្យាទាបជាប់លាប់សម្រាប់រយៈពេល 20 ឆ្នាំ។ តាមខ្ញុំផ្ទាល់ មោទនភាពធំបំផុតរបស់ខ្ញុំគឺការលះបង់ និងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់សមភាគីកម្ពុជាដ៏សំខាន់របស់ខ្ញុំគឺ វិសាល ដែលបានកាន់កាប់ការងារអភិរក្សដ៏លំបាក ទាំងផ្នែករាងកាយនិងបច្ចេកទេសនេះយ៉ាងប៉ិនប្រសប់ បន្ទាប់ពីរយៈពេលពីរឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។

The Prek Toal conservation program has often been praised as one of the greatest conservation successes in Asia. Indeed, it provided a model of a cost-effective and result- supported conservation action in a developing country. Some species on the brink of extinction like the Oriental Darter underwent a 30-fold population increase in less than 10 years! The programme can also boast consistent low-tech population monitoring data for 20 years. Personally, my greatest pride is the dedication and commitment of my main Cambodia counterparts, namely Visal who brilliantly took over this physically demanding and technically challenging conservation work after just two years. 

Fred at the Areyksat birding hotspot with Tan Setha.

តើ​ខ្មែរ​ធម្មតា​អាច​ធ្វើ​អ្វី​ខ្លះ​ដើម្បី​ការពារ​ជីវចម្រុះ​របស់​បក្សី? 
ខ្ញុំ​ត្រូវ​សារភាពថា នេះ​ជា​សំណួរ​ដ៏ពិបាក ព្រោះ​ការ​បំផ្លិចបំផ្លាញនិង​ការ​លួច​ប្លន់​បេតិកភណ្ឌ​ធម្មជាតិ​របស់​ប្រទេសពួក​គេ ​ធ្វើ​ឡើង​ដោយ​ជន​ដ៏​មាន​ឥទ្ធិពល។ ខ្ញុំគ្រាន់តែធ្វើតាមវប្បធម៌ និងគុណតម្លៃក្នុងពុទ្ធសាសនា។ ទីមួយការសម្លាប់គឺជាអំពើបាប ហើយបន្ទាប់មកមានគោលការណ៍សំខាន់នៃ 'ការចិញ្ចឹមជីវិត' ។ ដូច្នេះ ប្រសិនបើរាល់បុគ្គលិកសម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច ទាហានក្រីក្រ អ្នកភូមិព្រៃឈើ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ដីធ្លី មន្ត្រីរាជការ... ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវក្រមសីលធម៍ទាំងនេះ គ្មានសត្វណាត្រូវបានសម្លាប់ គ្មានដើមឈើណាត្រូវបានកាប់ ឬបំពេញដីសើមដើម្បីចំណេញ។ ហើយសម្រាប់អ្នកទីក្រុង យុវជនដែលមានការអប់រំ សកម្មប្រយុទ្ធ គាំពារ តវ៉ា និងប្រមូលផ្តុំសង្គមស៊ីវិលឱ្យគោរពច្បាប់តំបន់ការពារយ៉ាងតឹងរ៉ឹង (ភាគច្រើនត្រូវបានលក់ទៅឱ្យអ្នកកាប់ឈើឯកជន ឬផលប្រយោជន៍អភិវឌ្ឍន៍)។ បរិហារ កូដកម្ម បង្កើនការយល់ដឹង ប្រើប្រាស់អំណាចប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនិងបណ្តាញសង្គម។

What can a regular Cambodian do to help protect bird biodiversity? 
This is a very hard question, I must confess, as the relentless destruction and plundering of their country’s natural heritage is done by a powerful elite. I would just go by the local culture and values in Buddhist ethics, firstly killing is a sin and then there is the important principle of right ‘livelihood’. So if every economic land concession staff, poor soldier, forest villager, land developer, government official, etc... would abide in their heart by these moral codes, no animal would be killed, no tree would be cut or wetland filled for profit. Then for the urban, educated youth, be militant, advocate, protest, and mobilize the civil society for strict respect of the laws of the protected areas (mostly sold to private logging or development interests). Denounce, strike, raise awareness, use the powers of media and social networks.