ម្អើក ឡុង អ្នកសម្របសម្រួលសហគមន៍នៅ Jahoo // Meak Long, Community Facilitator at Jahoo
Meak Long at work at Jahoo. All images courtesy of Jahoo.
ម្អើក ឡុង គឺជាជនជាតិដើមភ្នង់ ដែលគាត់បានធ្វើការជាមួយ Jahoo អស់រយៈ ពេល១០ឆ្នាំមកហើយ។សព្វថ្ងៃគាត់គឺជាអ្នកសម្របសម្រួលសហគមន៍ និងជាអ្នកដឹកនាំការល្បាតព្រៃឈើ ព្រមទាំងធ្វើការយ៉ាងជិតស្និតជាមួយនឹងសហគមន៍ជនជាតិភាគតិច ដែលនៅជុំវិញផងដែរ។ Jahoo គឺជាការទំនាក់ទំនង ការស្រាវជ្រាវ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលអេកូទេសចរណ៍មួយ ដែលស្ថិតលើទឹកដីជនជាតិភាគតិចនៃដែនជម្រកកែវសីមា ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី ។Jahoo ប្តេជ្ញាអភិរក្សតំបន់ដែលសម្បូរដោយជីវៈចម្រុះនេះក្នុងគោលបំណងដើម្បីគាំទ្រដល់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចភ្នង់។
Meak Long is an Indigenous Bunong who has worked for Jahoo for the last ten years. He is currently the Community Facilitator, where he leads forest patrols and works closely with the surrounding Indigenous communities. Jahoo is a conservation, research, and eco-tourism center located on Indigenous-owned land on the edge of the Keo Seima Wildlife Sanctuary in Mondulkiri. Jahoo is dedicated to preserving the area’s rich biodiversity in a way that supports the local Indigenous Bunong communities.
មជ្ឈមណ្ឌលអេកូ ទេសចរណ៍ Jahoo ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមានការគាំទ្រពី អង្គការសង្គមអភិរក្សសត្វព្រៃ Wildlife Conservation Society (WCS) មជ្ឈមណ្ឌលនេះផ្តល់ ជូន អ្នកទេសចរណ៍នូវឱកាសពិសេសមួយដើម្បីទទួលបានបទពិសោធន៍ពីសម្រស់ធម្មជាតិនៃតំបន់អភិរក្ស និងអាចយល់ដឹងអំពីសត្វព្រៃនានា រួមទាំងប្រភេទសត្វដែលងាយរងគ្រោះដូចជា ទោចថ្ពាល់លឿង (southern yellow-cheeked crested gibbon) និង ស្វាកន្ទុយស (black-shanked douc)។ មជ្ឈមណ្ឌលអេកូ ទេសចរណ៍ Jahoo គឺជាគម្រោងគំរូមួយសម្រាប់ការអនុវត្តទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព ដោយផ្តល់ជាប្រភពចំណូលបន្ថែមសម្រាប់សហគមន៍ក្នុងស្រុក ព្រមទាំងបានចូលរួមចំណែកដល់ការស្រាវជ្រាវនិងការអភិរក្សជីវៈចម្រុះ ដើម្បីធានាបាននូវការការពារប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីដ៏ស្រស់ស្អាត សម្រាប់អ្នកជំនាន់ក្រោយ។
As an eco-tourism center, Jahoo was founded with support from the Wildlife Conservation Society (WCS) and offers visitors a unique opportunity to experience the natural beauty of the sanctuary while learning about its wildlife, including Endangered species like southern yellow-cheeked crested gibbon and black-shanked douc. Jahoo is a model for sustainable tourism practices, providing an alternative source of income for local communities while contributing to biodiversity research and conservation, ensuring the protection of this beautiful and unique ecosystem for future generations.
Long working with Chris Iverson, Ecotourism Technical Advisor at WCS/Jahoo.
ហេតុអ្វីបានប្អូនចាប់អារម្មណ៍ធ្វើការជាមួយ Jahoo?
ខ្ញុំជាកសិករធម្មតាទេ កាលពី ២០១១ ខ្ញុំដាំដំឡូង ដាំស្រូវធម្មតា ចូលដល់ឆ្នាំ ២០១២ ខែ១២ ហ្នឹងមានខាងអង្គការ WCS ចូលមកគាត់មកការពារព្រៃអញ្ចឹងគាត់មានការជ្រើសរើសមនុស្សនៅក្នុងសហគមន៍របស់យើង ដើម្បីជួយក្នុងការរការពារព្រៃ ។មុនអង្គការ WCS មកដល់ ហ្នឹង
អត់មានអ្នកការពារព្រៃរបស់យើងទេ។ អង្គការ WCS គាត់ជួយគាំទ្រទៅលើសហគមន៍ ការអភិរក្សតំបន់ និងដីធ្លី។
ដំបូងខ្ញុំក៏មិនសូវចាប់អារម្មណ៍ដែរ ដោយសារខ្ញុំស្មានថាការងារនឹងមិនរីកចំរើនដូចឥឡូវ ខ្ញុំក៏ធ្វើធម្មតាៗ បន្ទាប់ពី៤ទៅ៥ឆ្នាំ ខ្ញុំឃើញថាកន្លែងនេះចាប់ផ្ដើមរីកចម្រើនបន្តិចម្តងៗ។ ខ្ញុំគិតថាខ្លួនខ្ញុំក៏ធ្វើបានច្រើនដូចគ្នា ខ្ញុំក៏ចូលចិត្តការពារព្រៃដល់ឥឡូវ។
នៅពេលគេចាប់ផ្តើមការពារ នឹងអភិរក្សហ្នឹងមក គឺពិតជាល្អណាស់ សំរាប់បងប្អូនអ្នកភូមិ រឺក៏សំរាប់កូនៗជំនាន់ក្រោយឲ្យពួកគាត់បានដឹងពីសត្វព្រៃនិង ការអភិរក្សផងដែរ។វាពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់ដែលព្រៃឈើរបស់យើងមិនផុតពូជដូចប្រភេទដើមឈើមួយចំនួនដោយសារអ្នកកាប់ឈើ។
Why did you join Jahoo?
I’ve been a farmer since 2011, growing potatoes and rice. In December 2012, the nonprofit organization WCS arrived to protect the local forest and recruited people from our community to help. Before WCS came, there was nobody protecting our forests. WCS provided support to our community, the conservation area, and the land. At first, I wasn’t very interested because I doubted the project’s success. However, after four or five years, I noticed positive changes and realized that I could make a significant difference. Now, I’m passionate about protecting the forest. Once we started protecting and preserving the forest, it was good for the village. The residents can let future generations know about wildlife and how to conserve it. It is important that our forest does not become extinct like some species of trees have by loggers.
Mother and baby black-shanked douc langur.
តើប្អូនធ្វើការរបៀបណាជាមួយ Jahoo?
ខ្ញុំភាគច្រើនធ្វើការជាមួយសហគមន៍ក្នុងការដើរល្បាតព្រៃនិងចំការ។ គេកាប់កន្លែងណាៗយើងដឹងទាំងអស់។ ប្រភេទដីអីៗ ដីអភិរក្ស ដីសហគមន៍ ដីស្នូលដីអីនឹងយើងដឹងទាំងអស់ ថាកន្លែងនេះ រឺកន្លែងនោះជាដីហាមឃាត់ ឬកន្លែងនេះដីត្រូវកាប់ អញ្ចឹងយើងដឹងទាំងអស់គ្នា ទាំងសហគមន៍ ទាំង Jahoo ថានេះជាដីការពារ ឬជាដីដែលបងប្អូនខ្វះខាតនៅក្នុងភូមិគេកាប់បាន ព្រោះកន្លែងនេះបើយើងកាប់ខុសវាមានបញ្ហា។
What do you do for Jahoo?
I mostly work with the community to patrol the forests and farms. It’s important to understand the land types involved, such as conservation land, community land, and core land. We need to know which areas are conservation land. We need to clearly define protected areas so the community and Jahoo know which areas are appropriate for cutting. This helps to prevent problems.
ពេលដែលប្អូនធ្វើល្បាតនិងចាប់គេ ដែលកំពុងធ្វើខុសច្បាប់ តើប្អូនធ្វើយ៉ាងណា ?
ពេលដែលយើងទៅល្បាតដូចខាងខ្ញុំអញ្ចឹង បើឃើញបទល្មើសផ្សេងៗដូចជា គេកាប់ព្រៃ លួចដាក់អន្ទាក់រឺក៏កាប់អីផ្សេងៗពួកខ្ញុំគ្រាន់តែឃ្លាំមើលពីចម្ងាយ ឧទាហរណ៍៖ អញ្ចឹងដឹងថាពួកគាត់កាប់កន្លែងនឹងហើយពួកខ្ញុំអត់ហ៊ានទៅជិតពួកគាត់ទេ ដោយសារខ្លាចមានហានិភ័យដូចជាការគេមានអាវុធ យើងអត់មានទេយើងដើរធម្មតា ៗ អញ្ចឹងយើងអាចត្រឡប់មកវិញ រួចយើងអាចទាក់ទងជាមួយ នឹងសហគមន៍ រឺក៏ខាងអភិរក្ស បរិស្ថានយើងអាចចុះទៅទីតាំងហ្នឹងតែម្ដង។រឿងដាក់អន្ទាក់កាប់ឈើនេះភាគច្រើន ជាអ្នកនៅក្នុងភូមិយើង អញ្ចឹងយើងអាចស្គាល់គាត់។ បើគិតទៅខ្ញុំគិតថាវាថយចុះជាងមុនច្រើន ដោយសារពីមុនការកាប់ព្រៃក៏ច្រើន ហើយការដាក់អន្ទាក់ក៏ច្រើន
ជាក់ស្ដែងការកាប់ព្រៃថយចុះប៉ុន្តែអន្ទាក់ចាប់សត្វយើងមិនទាន់ដឹងទេឆ្នាំនេះ។ បើឆ្នាំមុនខ្ញុំបានដកយកអន្ទាក់បាន ១០៣ ខ្សែរអន្ទាក់មកពីព្រៃ។ សត្វព្រៃទាំងនេះភាគច្រើនត្រូវលក់ទៅអោយបងប្អូនអ្នកស្រុក ឬសាច់ញាតិបងប្អូន សំរាប់ធ្វើម្ហូប បងប្អូនខ្លះទៀតគាត់លក់ទៅអ្នកជំនួញខាងក្រៅ ដូចជាទៅវៀតណាម និងភ្នំពេញជាដើម។
What do you do when you patrol and catch someone who is doing something illegal?
When on patrol, if we see any crimes committed, such as cutting down the forest or setting traps, we observe from a distance. We do not dare to go near these people in case they have weapons. Instead, we return to the base and contact the community or the rangers who can go to the site again. The trapping and logging mostly occur from people within our village, so we know it is happening.
I believe there is less deforestation and trapping now. Last year we removed 103 traps from the forest. Most of these wild animals are sold in the village. They are sold to relatives for food, or sold to outside traders in Vietnam and Phnom Penh.
ពេលដែរឃើញបរទេសមកពីឆ្ញាយ ចូលមកមើលធម្មជាតិនៅក្នុងភូមិប្អូនតើប្អូនមានអារម្មណ៍ដូចម្តេច?
អារម្មណ៍ខ្ញុំផ្ទាល់ខ្ញុំថាពិតជាល្អណាស់សំរាប់សហគមន៍ដែលមានភ្ញៀវទេសចរណ៍មកច្រើន ។ អញ្ចឹងពួកគាត់ស្រឡាញ់ធម្មជាតិនិងសត្វព្រៃច្រើន ដូចនេះពួកគាត់អាចជួយការពារនិងអភិរក្សផងដែរ ហើយម្យ៉ាងទៀតភ្ញៀវទេសចរណ៍ច្រើន គឺជាការបង្កើនការងារច្រើនដល់សហគមន៍ផងដែរ។
ឧទារហណ៍៖ ពួកគាត់មកច្រើនអញ្ចឹងអ្នកភូមិខ្ញុំមានការរអែង ដោយឃើញមានភ្ញៀវច្រើន ទៅគាត់អត់ហ៊ានចូលព្រៃចូលអីអញ្ចឹងទៅ ភ្ញៀវច្រើនអញ្ចឹងទៅគាត់មានការងារធ្វើ អ្នកខ្លះនាំភ្ញៀវអីទៅ អ្នកខ្លះទៅគាត់ធ្វើអីផ្សេងៗអញ្ចឹងទៅ ធ្វើឲ្យមានការងារច្រើនតាមហ្នឹងទៅ។ អ្នកទេសចរណ៍កាន់តែច្រើនមានន័យថាការងារកាន់តែច្រើនសម្រាប់សហគមន៍របស់យើង។
How do you feel when you see foreigners coming from far away to see nature in your village?
I think it is good for the community to receive lots of guests. The guests love nature and wildlife a lot; they can help to protect the area as well. And more guests means more work for the community.
Southern yellow-cheeked crested gibbon observing from the trees.
ប្រជាជនខ្មែរធម្មតាធ្វើមិច ដើម្បីជួយបេសកម្មរបស់ប្អូន?
ឥឡូវពួកគាត់ជួយដែរ ដូចខាងសហគមន៍អីជួយផ្សព្វផ្សាយអំពីច្បាប់ ផ្សព្វផ្សាយអំពីដីធ្លី គាត់ផ្សាយអំពីផលប្រយោជន៍នៃព្រៃឈើសំរាប់យើង អញ្ចឹងពួកគាត់ជួយបានច្រើន ជួនកាលទៅអ្នកខ្លះទៅគាត់យល់ គាត់ជួយផ្សព្វផ្សាយថាដីកន្លែងនេះអត់ត្រូវកាប់ ដីកន្លែងនេះមានបញ្ហា គាត់ត្រូវជួយរំលឹកគ្នាគាត់ និងគាត់ប្រាប់តៗគ្នាទៅ។
What can ordinary Cambodians do to help your mission?
Ordinary Cambodians, just like the community, can help spread the word about the law and the activities of deforestation. The forest has many benefits for us, so if they understand, they can help spread the word to all the villagers and explain the problems. What is important for the forest is important for us. This place should not be cut down; we must remind each other.
ក្រៅពីការពារព្រៃនិងសត្វព្រៃ Jahoo ជួយប្រជាជននៅម្ដុំហ្នឹងយ៉ាងដូចម្ដេច ?
កន្លែងនេះតាមខ្ញុំមើលឃើញទៅឃើញជួយច្រើន៖ ទី១_ ជួយដល់ប្រជាជនយើងវាមិនភាគច្រើន ប៉ុន្តែភាគតិចជួយឲ្យធ្វើការដោយផ្តល់ឪកាស ដូចខ្ញុំអញ្ចឹង និងអ្នកភូមិខាងអណ្ដូងក្លឹងផងដែរ ។
អញ្ចឹងគាត់មានឱកាសច្រើនបើទោះបីជាយើងមិនអាចយកពួកគាត់ទាំងអស់មកធ្វើការក៏ដោយក៏យ៉ាងហោចណាស់ក្នុងមួយភូមិក៍មានការងារធ្វើពី២ទៅ៣នាក់ដែរ ហើយពួកគាត់ក៍យល់ដែរ។
In addition to protecting the forest and wildlife, how does Jahoo help the people in that area?
Jahoo helps a lot in our area. Firstly, it helps our people. Not everyone, but people like me and the people in my village, by providing opportunities for work. No matter the person, they have a chance. Unfortunately, Jahoo cannot employ them all and they understand.
