គ្រី សុខណា / Kry Sokna
តើអ្នកជានរណា អ្នកមកពីកន្លែងណា ហើយតើអ្នកធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បី អង្គការសត្វព្រៃ និងរុក្ខជាតិ អន្តរជាតិ (FFI) កម្ពុជា
សួស្តី ខ្ញុំឈ្មោះ គ្រី សុខណា មកពីប្រទេសកម្ពុជា។ ខ្ញុំកំពុងបម្រើការងារជាប្រធានផ្នែកទំនាក់ទំនងសហគមន៍នៅអង្គការ FFI ។ ទំនួលខុសត្រូវចម្បងរបស់ខ្ញុំគឺដឹកនាំកិច្ចការទំនាក់ទំនងសហគមមានជាអាទិ៍ ការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីបរិស្ថានក្នុងចំណោមសិស្សានុសិស្ស និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន ធ្វើការលើការលើកកម្ពស់ជីវភាពក្នុងមូលដ្ឋានតាមរយៈគម្រោងកសិកម្ម និងដឹកនាំសកម្មភាពទេសចរណ៍ធម្មជាតិនៅក្នុងតំបន់គោលដៅ ជាពិសេសឧទ្យានជាតិភ្នំក្រវាញភាគខាងត្បូង និងកណ្តាល និងឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យ។ ភារកិច្ចទំនាក់ទំនងរបស់ខ្ញុំមានតួរនាទីសំខាន់ដើម្បីផ្សាភ្ជាប់សកម្មភាពចិញ្ចឹមជីវិតរបស់យើងទៅនឹងសកម្មភាពអភិរក្ស។ ខណៈពេលដែលក្រុមរបស់ខ្ញុំធ្វើការលើសកម្មភាពចិញ្ចឹមជីវិត ខ្ញុំធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយអ្នកទទួលផលគម្រោងទាំងនោះដើម្បីឱ្យពួកគេយល់អំពីសារៈសំខាន់នៃការការពារធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងតំបន់របស់ពួកគេ។ ក្រៅពីផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលដល់មនុស្សពេញវ័យ ខ្ញុំក៏ផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលផ្នែកបរិស្ថានដល់សិស្សានុសិស្សនៅសាលាបឋមសិក្សា និងអនុវិទ្យាល័យផងដែរ។
មកដល់ឥឡូវនេះ យើងបានបណ្តុះបណ្តាលសិស្សានុសិស្សប្រហែល ១០០០ នាក់នៅឧទ្យានជាតិភ្នំក្រវាញភាគខាងត្បូង និងឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យ។ លើសពីនេះ ខ្ញុំបានធ្វើការសិក្សាវាយតម្លៃអេកូទេសចរណ៍នៅក្នុងតំបន់គោលដៅរបស់យើង។ ភូមិពោធិ៍បឹង ក្នុងឧទ្យានជាតិភ្នំក្រវាញខាងត្បូង មានសក្តានុពលខ្លាំងជាងគេ។ ដោយមានកិច្ចគាំទ្រពីអង្គការ FFI ឆ្មាំការពារសហគមន៍មានទិសដៅសំខាន់ក្នុងការការពារសត្វក្រពើ នឹងក្លាយជាមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ដែលអាចទុកចិត្តបានសម្រាប់អ្នកទេសចរដែលចង់ទៅទស្សនាសត្វក្រពើ ព្រៃឈើ ទឹកជ្រោះ និងទេសភាពជុំវិញ។ សហគមន៍អេកូទេសចរណ៍ពោធិ៍បឹងកំពុងដំណើរការបង្កើតឡើងក្រោមកិច្ចគាំទ្រពីមន្ទីរបរិស្ថាន និងការណែនាំពីបុគ្គលិកអង្គការ FFI។ ពួកគេនឹងមានច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិផ្ទៃក្នុងរបស់ពួកគេ ដើម្បីដំណើរការសហគមន៍អេកូទេសចរណ៍ពោធិ៍បឹងនេះឡើង។
Who are you, where are you from, and what do you do for Fauna & Flora International (FFI) Cambodia?
Hello, I am Kry Sokna from Cambodia. I am working as a Community Engagement Lead at FFI. My main responsibility is to lead community engagement tasks, including but not limited to environmental awareness-raising among students and local community, working on improving local livelihood through agriculture projects and leading the ecotourism activities in target areas, specifically Southern and Central Cardamom Mountain National Park and Virachey National Park. My engagement tasks are mainly to link our livelihood activities to conservation activities. While my team works on livelihood activities, I work closely with those project beneficiaries to let them understand about the importance of protecting natural resources in their area. Besides providing training to adults, I also provide environmental training to students in primary schools and secondary schools.
By now, we have reached around 1,000 students in Southern Cardamom Mountain and Virachey National Park. Furthermore, I have conducted an ecotourism assessment study in our target area. Porboeung village in Southern Cardamom national park has the most potential. With the support from FFI, community wardens—whose main goal is to protect crocodiles—will become reliable tour guides for tourists who want to visit crocodiles, forests, waterfalls, and the surrounding landscape. The community ecotourism in Porboeung is in the process of establishment under the support from the Department of Environment and guidance from FFI staff. They will have their internal rules and regulations to operate.
តើអ្វីដំបូងគេដែលជំរុញទឹកចិត្តអ្នកឱ្យចូលរួមក្នុងកិច្ចការពារបរិស្ថាន?
ខ្ញុំបានទទួលបរិញ្ញាបត្រផ្នែកទេសចរណ៍នៅសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ហើយបន្ទាប់មកក៏បានចាប់ផ្តើមធ្វើការលើគម្រោងផ្សេងៗទាក់ទងនឹងអេកូទេសចរណ៍ ធនធានធម្មជាតិ និងបរិស្ថាន។ ដោយសារតែខ្ញុំធ្វើការជាមួយធម្មជាតិកាន់តែច្រើន ខ្ញុំកាន់តែស្រលាញ់ធម្មជាតិ ហើយខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាជីវិតរបស់យើងមិនអាចផ្តាច់ចេញពីធម្មជាតិបានទេ។ ដូច្នេះហើយ ខ្ញុំបានសម្រេចចិត្តបន្តការសិក្សាថ្នាក់អនុបណ្ឌិតផ្នែកគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ នៅវិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាអាស៊ីក្នុងប្រទេសថៃ ដើម្បីពង្រឹងជំនាញរបស់ខ្ញុំក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិនៅប្រទេសកម្ពុជាឱ្យកាន់តែមាននិរន្តរភាព។ បន្ទាប់ពីខ្ញុំបានបញ្ចប់ការសិក្សានៅឆ្នាំ 2018 ខ្ញុំបានចាប់ផ្តើមធ្វើការជាមួយអង្គការមិនរកប្រាក់ចំណេញអន្តរជាតិ ដែលមានគោលដៅសំខាន់គឺការពារធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជា។
What first inspired you to get involved in protecting the environment?
I received my Bachelor’s Degree in Tourism at the Royal University of Phnom Penh, and then started working on various projects related to ecotourism, natural resources, and the environment. The more I worked with nature, the more I loved nature and I felt that our life could not be disconnected from nature. Therefore, I decided to pursue my master degree in Natural Resources Management at the Asian Institute of Technology in Thailand to improve my skill in managing natural resources in Cambodia in a more sustainable way. After my graduation in 2018, I started working with international nonprofits, whose main goal is to protect natural resources in Cambodia.
តើអ្វីទៅដែលធ្វើឱ្យសត្វព្រៃនៅប្រទេសកម្ពុជាមានលក្ខណៈពិសេស?
ខ្ញុំគិតថាសត្វព្រៃនៅគ្រប់ទីកន្លែងគឺមានលក្ខណៈពិសេស។ ភាពប្លែកសម្រាប់សត្វព្រៃនៅប្រទេសកម្ពុជា គឺប្រហែលជាដោយសារតែអ្នកពិបាករកប្រភេទសត្វជាច្រើននៅគ្រប់ទីកន្លែង ប៉ុន្តែអ្នកអាចឃើញពួកវាយ៉ាងងាយស្រួលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ឧទាហរណ៍ សត្វក្រពើសៀម ទោចថ្ពាល់លឿង និងសត្វកេងកង។ លើសពីនេះ យើងមានប្រភេទសត្វកម្រជាច្រើនដែលត្រូវបានចុះបញ្ជីក្នុងបញ្ជីក្រហមរបស់អង្គការ IUCN ។ ដូច្នេះ យើងមានឱកាសល្អក្នុងការការពារប្រភេទសត្វទាំងនោះកុំឲ្យផុតពូជដោយការការពារសត្វដែលនៅសេសសល់ក្នុងព្រៃឈើប្រទេសកម្ពុជា។
What makes Cambodia’s wildlife so special?
I think wildlife everywhere is special. The uniqueness for wildlife in Cambodia is probably due to the fact that you will hardly find many of the species anywhere else, but you can spot them pretty easily in Cambodia. For example, the Siamese crocodile, Yellow-cheeked gibbon, and great hornbill. Further, we have an abundance of rare species that are listed on the IUCN red-list. Therefore, we have a great opportunity to prevent those species from extinction by protecting the remaining in Cambodia forest.
តើអ្វីទៅជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុតចំពោះសត្វព្រៃនៅប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ?
ការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុតចំពោះសត្វព្រៃនៅប្រទេសកម្ពុជានាពេលសព្វថ្ងៃនេះមាន៖
ក. ការបាត់បង់ទីជម្រកសត្វ បណ្តាលមកពីការបាត់បង់ព្រៃឈើ និងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ។
ខ. ការប្រម៉ាញ់សត្វព្រៃខុសច្បាប់ និងជួញដូរសត្វព្រៃខុសច្បាប់។ ប្រទេសកម្ពុជានៅជិតប្រទេសវៀតណាម និងចិនបំផុត ហើយទីផ្សារសត្វព្រៃមានតម្រូវការខ្លាំង។
គ. ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចសង្គមដាក់សម្ពាធយ៉ាងខ្លាំងលើដីព្រៃឈើ។
ឃ. ការប្រើប្រាស់ដីកសិកម្មគ្មាននិរន្តរភាពរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន ឧ. ការផ្លាស់ប្តូរការដាំដុះ។
ង. កង្វះការយល់ដឹង និងកម្មវិធីអប់រំបរិស្ថានក្នុងចំណោមសាធារណជន។
What are the greatest threats to Cambodia’s wildlife today?
The greatest threats to Cambodia’s wildlife today are:
Habitat loss, caused by forest degradation and deforestation.
Illegal poaching and illegal wildlife trade. Cambodia is very close to Vietnam and China, whose wildlife market is very demanding.
Social economic development puts a lot of pressure on forest land.
Unsustainable agricultural land practice of indigenous and local communities, ex. Shifting cultivation.
Lack of awareness and environmental education programs among the public.
តើអង្គការ FFI កំពុងធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីការពារបរិស្ថាននៅប្រទេសកម្ពុជា រួចសូមពន្យល់ពីតួនាទីរបស់អ្នក?
មានកម្មវិធីសំខាន់ៗចំនួនបីនៅក្នុងអង្គការ FFI កម្ពុជា រួមមានកម្មវិធីកំណត់ពូជសត្វដែលត្រូវការពារ (Flagship Species Program), កម្មវិធីអភិរក្សឆ្នេរសមុទ្រ និងសមុទ្រ (CMCP) ហើយកម្មវិធីសមាហរណកម្មអភិរក្ស និងចិញ្ចឹមជីវិត (ICLP)។
សត្វក្រពើសៀម, ដំរីអាស៊ី និង សត្វទោចថ្ពាល់លឿង ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាប្រភេទសត្វដែលពេញនិយម ហើយយើងបានខិតខំប្រឹងប្រែងបន្ថែមទៀតដើម្បីអភិរក្ស និងការពារប្រភេទសត្វទាំងនេះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងអស់របស់យើងគឺដើម្បីការពារប្រភេទសត្វងាយរងគ្រោះ និងជិតផុតពូជទាំងអស់នៅក្នុងតំបន់គោលដៅរបស់យើងទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយឆ្មាំការពារសហគមន៍មូលដ្ឋាន និងមន្ត្រីល្បាត។ លើសពីនេះ ក្រុមការងារសម្រាប់កម្មវិធី CMCP បានផ្តោតលើតំបន់ការពារសមុទ្រ ដើម្បីការពារប្រភេទសត្វងាយរងគ្រោះ និងជិតផុតពូជនៅក្នុងសមុទ្រ។ កម្មវិធីនេះក៏ផ្តោតលើការលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅក្នុងតំបន់កាន់តែប្រសើរសម្រាប់តំបន់ការពារដែនសមុទ្រ និងការកែលម្អការគ្រប់គ្រងការអភិរក្សនៅក្នុងតំបន់ផងដែរ។ ក្រុមការងារកម្មវិធី ICLP បានផ្តោតលើការកែលម្អការលើកទឹកចិត្តផ្នែកកសិកម្ម និងសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ការអភិរក្សប្រភេទសត្វជិតផុតពូជដោយប្រជាជនក្នុងតំបន់នៅក្នុងឧទ្យានជាតិភ្នំក្រវាញខាងត្បូង ឧទ្យានជាតិភ្នំក្រវាញកណ្តាល និងឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យ។ ហើយក្រុមនេះក៏ធ្វើការលើការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីបរិស្ថានក្នុងចំណោមសហគមន៍មូលដ្ឋាន និងសិស្សានុសិស្សផងដែរ។
ជាចុងក្រោយអង្គការ FFI បានចាប់ដៃគូជាមួយសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ដើម្បីបណ្តុះបណ្តាល និង គាំទ្រអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអភិរក្សកម្ពុជា។ កម្មវិធីនេះរួមបញ្ចូលថ្នាក់អនុបណ្ឌិតផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រអភិរក្សជីវៈចម្រុះ ការស្រាវជ្រាវជីវចម្រុះ និងការបោះពុម្ពផ្សាយ និងការបណ្តុះបណ្តាលតាមពេលវេលាកំណត់ និងសិក្ខាសាលាលើបណ្តាញឌីជីថលអំពីប្រធានបទដែលទាក់ទងនឹងការស្រាវជ្រាវ និងការអភិរក្សជីវចម្រុះ។
What is FFI doing to protect Cambodia’s environment, and explain your role?
There are three main programs in FFI-Cambodia, including Flagship Species Program, Coastal and Marine Conservation Program (CMCP), and Integrated Conservation and Livelihood Program (ICLP).
Siamese crocodiles, Asian elephants, and Yellow-cheeked crested gibbon are considered as flagship species, and we have put extra effort to conserve and protect these species. However, our overall effort is to protect all vulnerable and endangered species in our target area throughout Cambodia, through collaboration with local community-community wardens, and rangers. Furthermore, the CMCP team has focused on marine protected areas to protect vulnerable and endangered species in the sea. This program also focuses on improving local livelihood in marine protected areas, and improving the conservation management in the area as well. The ICLP team has focused on improving agricultural and economic incentives for endangered species conservation by local people in Southern Cardamom National Park, Central Cardamom National Park, and Virachey National Park. And this team also works on environmental awareness-raising among the local community and students.
Last but not least, FFI has partnered with the Royal University of Phnom Penh to train and support Cambodian conservation scientists. This program includes Master of Science degrees in biodiversity conservation, biodiversity research and publication, and periodically training and webinars about topic related research and biodiversity conservation.
តើអ្វីទៅជាជោគជ័យដ៏អស្ចារ្យមួយកើតឡើងពីការងាររបស់អ្នក?
ជោគជ័យដ៏អស្ចារ្យរបស់ខ្ញុំ គឺជាការណែនាំអំពីកម្មវិធីការយល់ដឹងអំពីបរិស្ថានទៅកាន់ឧទ្យានជាតិភ្នំក្រវាញ និងវីរៈជ័យ។ ខ្ញុំបានបង្កើតកម្មវិធីសិក្សាបរិស្ថានសម្រាប់សិស្សានុសិស្ស និងបានធ្វើការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីបរិស្ថាន ក្នុងចំណោមសិស្សានុសិស្សនៅក្នុងតំបន់គោលដៅរបស់យើង។ ខ្ញុំបានផ្តួចផ្តើមបង្កើតឱ្យមានក្លឹបអេកូឡូស៊ីសម្រាប់សិស្សានុសិស្ស ដូច្នេះពួកគេអាចមានក្រុមមួយដើម្បីធ្វើសកម្មភាពបរិស្ថាន ឬការកសាងក្រុមជាមួយគ្នា។ សិស្សានិសិស្សបានកំពុងរស់នៅក្នុងតំបន់ដាច់ស្រយាលមួយ អាស្រ័យហេតុនេះ ពួកគេមិនមានឱកាសសិក្សាច្រើនទេ ការណែនាំអំពីការចូលរួមការសិក្សានេះ ធ្វើឱ្យពួកគេចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងក្នុងការរៀនសូត្រ និងចូលរួមក្នុងសកម្មភាពបៃតង។ សិស្សានុសិស្សគឺជាក្តីសង្ឃឹមនាពេលអនាគតរបស់យើង។ តាមរយៈការណែនាំអំពីគោលគំនិតបរិស្ថាន និងវិធីការពារបរិស្ថានដល់ពួកគេ ពួកគេនឹងស្រឡាញ់ធម្មជាតិ ហើយក្លាយជាផ្នែកនៃអ្នកការពារបរិស្ថាននាពេលអនាគត។ គោលដៅកម្មវិធីរបស់យើងគឺដើម្បីសម្រេចបាននូវការអភិរក្សព្រៃឈើ និងសត្វព្រៃរយៈពេលវែង។ ដូច្នេះហើយ ការអប់រំបរិស្ថានសម្រាប់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ គឺជាអ្វីដែលយើងមិនអាចមើលរំលងបាន ហើយយើងជឿជាក់ថា វានឹងរួមចំណែកដល់ភាពជោគជ័យរបស់យើងនាពេលអនាគត។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ជោគជ័យមួយមិនមែនមានន័យថាយើងជោគជ័យទេ ហើយការបរាជ័យមួយក៏មិនមានន័យថាយើងបរាជ័យដែរ។ យើងត្រូវការជោគជ័យតូចៗ និងជាប់លាប់ជាច្រើន ដើម្បីសម្រេចគោលដៅរបស់យើង។
What was one great success story from your work?
My great success is introducing the environmental awareness program to Cardamom and Virachey National Parks. I developed an environmental study curriculum for students and conducted environmental awareness-raising among students in our target areas. I initiated a green eco-club for students, so they can have a group to perform environmental or team- building activities together. The students have been living in an isolated area; hence, they do not have much access to learning opportunities, introducing this learning engagement makes them very interested in learning, and engaging in green activities. Students are our future hope. By introducing the environmental concepts and how to protect the environment to them, they will love nature and become part of the environmental protector in the future. Our program goal is to achieve a long-term conservation of forests and wildlife; therefore, environmental education for the young generation is something that we cannot ignore and we believe that it will contribute to our success in the future. However, one success does not mean that we succeed and one failure does not mean that we fail. We need a lot of small and consistent successes to achieve our goal.
តើពលរដ្ឋកម្ពុជាធម្មតាអាចធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីគាំទ្រការងាររបស់អង្គការ FFI?
មានរឿងជាច្រើននៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ ដែលមនុស្សអាចធ្វើបានដើម្បីគាំទ្រការងាររបស់យើង។ ពួកគេអាចតស៊ូមតិគោលនយោបាយកិច្ចការអភិរក្សសត្វព្រៃដល់អ្នកដទៃ។ ពួកគេអាចជាភ្ញៀវទេសចរដើម្បីរីករាយនឹងជីវចម្រុះ ឬទស្សនាតំបន់ធម្មជាតិ មានន័យថាពួកគេកំពុងគាំទ្រសហគមន៍មូលដ្ឋានក្នុងកិច្ចការពារធនធានធម្មជាតិ។ ពួកគេអាចរៀនអំពីជីវចម្រុះ និងចែករំលែកចំណេះដឹងរបស់ពួកគេជាមួយអ្នកដទៃ។ កុំបរិភោគសាច់សត្វព្រៃ។ ការពារបរិស្ថានជុំវិញឱ្យមានពណ៌បៃតងដោយគ្មានប្លាស្ទិក។ ពាក្យ 3R៖ ប្រើឡើងវិញ (Reuse), កាត់បន្ថយ (Reduce), និងកែច្នៃឡើងវិញ (Recycle)។ សកម្មភាពតូចតាចទាំងអស់នេះ បង្កើតទៅជាការផ្លាស់ប្តូរដ៏អស្ចារ្យមួយ!
What can a regular Cambodian do to support FFI’s work?
There are several things in their daily life that people can do to support our work. They can advocate the policy of wildlife conservation to others. They can be tourists to enjoy biodiversity or visit the natural area, which means that they are supporting the local community in protecting natural resources. They can learn about biodiversity and share their knowledge with others. Do not eat wildlife meat. Protect their surrounding environment green without plastic. 3R: Reuse, Reduce, and Recycle. All of these small actions build into a great change!
